پوسیدگی دندان‌ها و به طور کلی مشکلات دندانی، یکی از معضلات جدی افراد مختلف در ایران و جهان است. به طوری که طبق گفته رئیس دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، به طور میانگین، هر ایرانی شش دندان پوسیده دارد! حال سوال اینجاست که چگونه باید پوسیدگی‌ها و بیماری‌های دندانی را تشخیص دهیم؟ یک دندانپزشک برای بررسی دندان بیماران چه کاری انجام می‌دهد؟ یکی از بهترین راهکارها، گرفتن عکس رادیوگرافی از دندان افراد است.
رادیوگرافی دندان‌ها انواع مختلفی دارد. قبلاً OPG یا رادیوگرافی دندان پانورکس که در کلینیک رستا انجام می‌شود را معرفی کرده‌ایم. در این نوع رادیوگرافی، تصویر پانورامای کاملی از دندان‌های فک بالا و پایین دریافت می‌کنید.
اما یکی دیگر از انواع رادیوگرافی‌ها، رادیوگرافی پری اپیکال (رادیوگرافی pa) است. در ادامه در مورد رادیوگرافی pa صحبت خواهیم کرد و کاربرد، مزایا و معایب آن را مورد بررسی قرار خواهیم داد.
رادیوگرافی پری اپیکال دندان چیست و چه کاربردی دارد؟
ابتدا به این سوال می‌پردازیم که رادیوگرافی pa چیست؟ رادیوگرافی پری اپیکال یکی از انواع رادیوگرافی‌های داخل دهانی می‌باشد. علت نام‌گذاری آن نیز این بوده است که در این نوع تصویربرداری امکان مشاهده ضایعه‌های به وجود آمده در کنار آپکس و نوک ریشه وجود دارد.
در این رادیوگرافی، تصویر کاملی از یک دندان شما و بافت‌های اطراف آن تهیه می‌شود به صورتی که از ریشه تا عاج دندان در این عکس قابل مشاهده است؛ به همین علت آن را رادیولوژی تک دندان نیز می‌نامند.
این روش، علاوه بر کمک به تشخیص موارد غیرطبیعی در دندان، کمک زیادی به درمان بهتر بیماری‌های دندانی می‌کند. به گونه‌ای که مطب بیشتر دندانپزشکان به یکی از این دستگاه‌ها مجهز است.
حال سوال اینجاست که چه زمانی دندانپزشک رادیولوژی پری اپیکال را برای بیمار تجویز می‌کند؟ در ادامه به بررسی مواردی پرداخته‌ایم که در آن، بیمار باید تصویر پری اپیکال از دندان خود تهیه کند.
چه زمانی باید رادیولوژی پری اپیکال دندان را انجام دهیم؟
همانطور که گفته شد، رادیولوژی پری اپیکال زمانی انجام می‌شود که دندانپزشک بخواهد صرفاً یک یا چند دندان محدود در یک ناحیه را بررسی کند.
مواردی که در آن از رادیوگرافی پری اپیکال استفاده می‌شود:
- بررسی دندان و بافت‌های اطراف آن جهت انجام جراحی اپیکال
- ارزیابی وضعیت کلی ریشه دندان، کانال‌های ریشه‌‍ای و بافت‌های اطراف آن
- ارزیابی کیست‌ها، گرانولوم‌ها و حفره‌های دندانی
- مشاهده تاثیرات بیماری پریودنتال
- تشخیص انواع پوسیدگی‌های دندانی به منظور طبقه‌بندی آنها
- ارزیابی فرایند جراحی اندونتیک دندان
رادیولوژی پری اپیکال چگونه انجام می‌شود؟ (نحوه گرفتن عکس پری اپیکال)
مکانیسم تمامی روش‌های این نوع تصویربرداری به گونه‌ای است که ابتدا رادیولوژیست دستگاه تصویربرداری را در دهان شما قرار می‌دهد. سپس باید به روش‌هایی این دستگاه را در درون دهان فیکس کرد تا تکان نخورد. چرا که در صورت تکان‌خوردگی دستگاه، احتمال تشکیل تصویر خوب و دقیق کاهش می‌یابد.
بعد از قرارگیری و فیکس دستگاه در دهان، دستگاه با ایجاد فرکانس‌هایی، تصویری از یک یا چند دندان شما تهیه می‌کند.
اما لازم است بدانید که که امروزه دو روش برای انجام این فرایند وجود دارد که در ادامه به بررسی آنها می‌پردازیم.
رادیوگرافی پری اپیکال به روش نیمساز (bisect)
در این روش، دستگاه رادیولوژی در دهان بیمار قرار می‌گیرد و بیمار باید بتواند دستگاه را به صورت ثابت در دهان خود نگه دارد تا عکس‌برداری به درستی انجام شود.
از آنجایی که در صورت تکان خوردن دستگاه، عملاً تصاویر درستی تشکیل نمی‌شود، این روش با کمی دشواری برای بیماران روبه‌رو است. خصوصاً برای بیماران مسن و کودک و یا بیماران ناتوان که توانایی نگهداری درست دستگاه در دهان خود را ندارند.
ضمن اینکه در این روش، تنها فیلم‌برداری از دندان ممکن است و چاپ عکس از دندان امکان پذیر نیست. و پزشک فقط به فیلم تهیه شده از دندان دسترسی دارد.
رادیوگرافی پری اپیکال با تکنیک موازی (parallel)
روش موازی نسبت به تکنیک تصویربرداری نیمساز، جدیدتر بوده و برای گروه‌های مختلفی از بیماران، مناسب‌تر است.
در این روش، دستگاه تصویربرداری در درون دهان فرد بیمار قرار می‌گیرد. اما تفاوت اصلی آن با روش قبلی این است که دستگاه مورد نظر، توسط یک نگهدارنده مناسب در درون دهان بیمار فیکس می‌شود و کار بیمار برای تصویربرداری بسیار راحت‌تر بوده و بسیاری از مشکلات روش قبلی از بین می‌روند.
همچنین در رادیوگرافی پری اپیکال به روش موازی ، امکان عکس‌برداری علاوه بر فیلم‌برداری وجود دارد.
پس می‌توان نتیجه گرفت که روش موازی نسبت به روش نیمساز، ارجحیت دارد و بهتر است.
مزایای رادیوگرافی پری اپیکال چیست؟
رادیوگرافی پری اپیکال نسبت به سایر روش‌های تصویربرداری مزیت‌هایی دارد که آن را به روشی متداول برای ارزیابی سلامت دندان و تشخیص بیماری‌های دندانی تبدیل می‌کند:
- روشی بدون درد برای تصویربرداری از دندان
- با هزینه کم و مناسب
- خطرات کم تشعشعات به وجود آمده
- دقت بالای تصویر
- راحت و بدون دردسر بودن
- کاهش احتمال خطاهای تصویری
- بالا بودن سرعت ارائه نتایج
آیا رادیوگرافی پری اپیکال خطرناک است؟
با وجود مزایایی که تمام روش‌های تصویربرداری در تشخیص و درمان بیماری‌های مختلف دارند، این نکته همواره ذهن بیماران را به خود مشغول می‌کند که تشعشعاتی که دستگاه‌های تصویربرداری از خود ساتع می‌کنند، چه عوارضی برای بدن در پی دارند.
نکته اینجاست که پاسخ مشخصی برای این مسئله وجود ندارد. چرا که بسته به نوع تصویر و نوع دستگاه، این وضعیت متفاوت است. برای مثال روش تصویربرداری سونوگرافی، هیچگونه عوارضی برای بیماران به وجود نمی‌آورد چرا که از خود تشعشعات مضر تولید نمی‌کند. اما در روش‌های دیگر تصویربرداری مانند رادیولوژی، سی تی اسکن و یا MRI، همواره میزانی از تشعشعات مضر وجود دارند.
اما خوشبختانه در روش رادیولوژی پری اپیکال (همانند بسیاری از روش‌های دیگر)، میزان این تشعشعات بسیار کم بوده و عملاً ضرر زیادی متوجه بیماران نخواهد بود. البته باید این نکته را مورد توجه قرار داد که هر نوع رادیولوژی برای زنان باردار مضر بوده و امکان آسیب رسیدن به جنین وجود دارد. لذا بهتر است در این مورد قبل از انجام تصویربرداری مربوطه با پزشک خود مشورت کنید.
سخن پایانی
رادیوگرافی پری اپیکال یکی از روش‌های مطلوب و متداول جهت تشخیص و درمان بیماری‌های دندانی است. معمولاً از این روش برای بررسی یک یا چند دندان محدود استفاده می‌شود و غالباً در مطب خود دندانپزشکان انجام می‌شود. این روش نسبتاً بی‌خطر و ارزان است و سریع انجام می‌شود.
اما اگر مشکلات دندان‌ها و فک‌های شما بیش از اینها باشد، یا نیاز به ارتودونسی داشته باشید، برایتان عکس opg تجویز خواهد شد که برای تهیه آن می‌توانید به کلینیک رستا واقع در همدان، بالاتر از میدان بعثت، جنب املاک خانه سبز مراجعه فرمائید.
بیشتر بخوانید:
