اسکولیوز یا کژپشتی یکی از انواع اختلالات انحراف ستون فقرات می‌باشد. به طوری که سالانه حدود 2 الی 3 درصد جمعیت به این بیماری مبتلا می‌شوند و بیشتر آنها از گروه‌های سنی بین 10 الی 15 سال هستند.
معمولاً این بیماری همانند کیفوز، خطر جدی برای سلامت افراد ایجاد نمی‌کند. اما به دلیل اینکه اکثر افراد مبتلا به آن نوجونان و کودکان هستند و این بیماری موجب کاهش اعتماد به نفس آنها می‌شود، نیازمند توجه جدی است.
البته باید توجه داشت که در صورت عدم درمان، امکان پیشرفت بیماری نیز وجود دارد که می‌تواند منجر به آسیب‌های روحی و جسمی بشود.
ما در این مطلب، به معرفی این بیماری خواهیم پرداخت و در مورد انواع آن، شیوه درمان و علت به وجود آمدن آن صحبت خواهیم کرد.
اسکولیوز چیست و چند نوع دارد ؟
اسکولیوز (scoliosis) یا اسکولیوزیس یکی از انواع ناهنجاری ستون فقرات محسوب می‌شود. در این بیماری، ناحیه‌ای از ستون فقرات به یک سمت متمایل می‌شود و حالت اصلی خود را از دست می‌دهد.
این بیماری می‌تواند در ناحیه کمر و قفسه سینه و یا در هر دو ناحیه ایجاد شود.
ستون فقرات در حالت عادی و از نمای پشت باید به صورت صاف دیده شود. اما در بیماری اسکولیوز، ما شاهد انحراف ستون فقرات به سمت چپ یا راست و یا هر دو سمت هستیم.
انواع اسکولیوز
اسکولیوز را می‌توان بر اساس شدت، برگشت‌پذیری، سن افراد، شکل و محل انحراف تقسیم‌بندی کرد. در ادامه به بررسی انواع اسکولیوز بر اساس تقسیم‌بندی‌های مختلف خواهیم پرداخت:
بر اساس شدت (درجه انحراف)
اسکولیوز بر اساس شدت، به سه نوع تقسیم می‌شود:
- اسکولیوز خفیف
اگر درجه انحراف ستون فقرات کمتر از بیست درجه باشد، به آن اسکولیوز خفیف می‌گوییم.
- اسکولیوز متوسط
اگر درجه انحراف ستون فقرات بین بیست تا چهل درجه باشد، به آن اسکولیوز متوسط می‌گوییم.
در اسکولیوز خفیف یا متوسط، معمولاً نیاز به جراحی وجود ندارد؛ مگر اینکه از نظر پزشک متخصص جراحی لازم تشخیص داده شود.
- اسکولیوز شدید
در اسکولیوز شدید، انحراف ستون فقرات به بیش از چهل درجه می‌رسد. معمولاً این نوع اسکولیوز نیاز به درمان با جراحی پیدا می‌کند.
بر اساس برگشت پذیری
اگر اسکولیوز برگشت‌پذیر باشد، با برطرف شدن علت بیماری، علائم بیماری نیز از بین می‌رود و ستون فقرات به حالت طبیعی خود برمی‌گردد. چرا که اگر بیماری برگشت‌پذیر باشد، یعنی ستون فقرات انعطاف‌پذیری خود را از دست نداده و می‌توان آن را به حالت قبلی خود بازگرداند.
اما در صورتی که برگشت‌ناپذیر باشد، یعنی ستون فقرات انعطاف خود را از دست داده و قابلیت بازگشت به حالت اولیه خود را از دست می‌دهد.
نوع برگشت‌پذیر این بیماری معمولاً به دلیل بد ایستادن یا انقباض ماهیچه‌های کمر و … به وجود می‌آید. که با اصلاح این موارد، ستون فقرات قابلیت بازگشت به حالت اولیه را دارا می‌باشد.
اما نوع برگشت‌ناپذیر آن، معمولاً به دلیل دیستروفی عضلانی، عوامل مادرزادی و ارثی و یا فلج مغزی به وجود می‌آید.
بر اساس سن
یکی از دسته‌بندی‌های مهم برای انتخاب نوع درمان اسکولیوز، سن بیماران است.
عمده بیماران مبتلا به اسکولیوز، در سنین کودکی و نوجوانی (سن رشد) به این بیماری مبتلا می‌شوند. در این سن چون افراد در سن رشد خود قرار دارند، معمولاً استفاده از بریس توصیه می‌شود تا از انحنای بیشتر ستون فقرات جلوگیری شود. در صورتی که استفاده از بریس برای بزرگسالان کاربرد چندانی ندارد.
البته در صورتی که بیماری شدید باشد، احتمال جراحی (هم برای کودکان و هم برای بزرگسالان) وجود دارد. در ادامه در مورد درمان این بیماری توضیحات بیشتری خواهیم داد.
بر اساس شکل
- S شکل
اس شکل شدن ستون فقرات به معنی وجود دو انحراف در ستون فقرات است. در این نوع معمولاً یک انحراف در ناحیه قفسه سینه و یک انحراف نیز در ناحیه کمر دیده می‌شود.
- C شکل
در این نوع، ستون فقرات به یک سمت انحنا پیدا می‌کند.
البته اسکولیوز را می‌توان طبق شکل زیر بر مبنای ناحیه به وجود آمده نیز طبقه‌بندی کرد.
علت اسکولیوز چیست؟
معمولاً اکثر اسکولیوزهای به وجود آمده دارای علت شناخته شده‌ای نیستند. اما آمارها نشان می‌دهد که درصد قابل توجهی از این بیماری، منشا ژنتیکی دارد. با این حال عوامل دیگری نیز می‌توانند منجر به این بیماری شوند. از جمله:
- فلج مغزی
- دیستروفی عضلانی
- تومورها
- …
البته اسکولیوز می‌تواند ناشی از ترکیبی از علل فوق باشد که تشخیص آن به عهده پزشک متخصص می‌باشد.
تشخیص اسکولیوز
این بیماری معمولاً از روی ظاهر فرد تشخیص داده می‌شود. افراد مبتلا به کژپشتی معمولاً علائم زیر را به همراه دارند:
- شانه‌های نامتقارن
- بیرون زدگی یک طرف قفسه سینه هنگام خم شدن
- انحراف قابل مشاهده در ستون فقرات
- متمایل بودن بدن بیمار به یک طرف
- هم اندازه نبودن پاها به هنگام راه رفتن
علائم بالا معمولاً از طریق چشم قابل تشخیص است و معمولاً در همه بیماران مبتلا به اسکولیوز دیده می‌شود. با این حال بعد از مشاهده این علائم، پزشک برای تشخیص شدت و نوع انحنا، از تصویربرداری‌هایی مثل رادیوگرافی و سی تی اسکن استفاده می‌کند.
با این حال، بیمار ممکن است علائم دیگری را نیز از خود نشان بدهد.
سایر علائم اسکولیوز
- مشکلات قلبی و تنگی نفس
- کمردرد
- ضعف و بی‌حسی (در صورت وجود فشار روی نخاع)
از آنجایی که معمولاً اسکولیوز در ناحیه قفسه سینه به وجود می‌اید، می‌تواند به قلب و قفسه سینه فشار وارد کرده و عملکرد قلب و ریه را مختل کند و منجر به تنگی نفس شود.
درمان اسکولیوز
بحث‌ها و اختلافات زیادی در حوزه درمان بیماری کژپشتی وجود دارد. با این حال، بعضی روش‌ها موثر‌تر بوده و بیشتر قابل اتکا هستند و بعضی روش‌ها نیز، کمتر موثر بوده و چندان مورد استفاده قرار نمی‌گیرند. البته درمان بیمار به سن، شدت و نوع بیماری نیز بستگی دارد. معمولاً از روش‌های زیر برای درمان بیماران مبتلا به اسکولیوز استفاده می‌شود:
استفاده از بریس
یکی از روش‌های درمانی موثر برای این بیماری، استفاده از بریس می‌باشد. بریس نوعی قالب بوده که به فرد کمک می‌کند تا ستون فقرات خود را صاف نگه دارد و با اینکار، مانع افزایش شدت انحنای ستون فقرات می‌شود.
البته استفاده ار بریس برای همه بیماران مناسب نیست و معمولاً از بریس برای درمان بیماران نوجوان و کودک استفاده می‌شود. از آنجایی که نوجوانان و کودکان در سن رشد هستند و امکان شدید شدن بیماری در آنها زیاد است، از بریس برای کاهش شدت پیشرفت بیماری استفاده می‌شود.
پس برای بزرگسالان و کسانی که در سن رشد نیستند، از بریس استفاده نمی‌شود. همچنین استفاده از بریس برای بیمارانی که درجه انحنای ستون فقرات آنها بالا است، توصیه نمی‌شود. چرا که بریس نمی‌تواند موجب کاهش شدت بیماری بشود.
جراحی
جراحی دومین روش موثر برای درمان اسکولیوز است. در صورتی که بیماری شدید باشد و یا سرعت پیشرفت بیماری زیاد باشد، پزشک معمولاً از جراحی برای درمان و بهبود بیمار استفاده می‌کند.
سایر روش‌ها
البته روش‌های موجود به جراحی یا استفاده از بریس محدود نمی‌شود و روش‌های درمانی دیگری نیز مطرح می‌شود. از جمله:
- فیزیوتراپی و ورزش‌های مخصوص
- شوک الکتریکی
- و …
البته اثربخشی این نوع درمان‌ها بسیار مورد تردید است و روش‌های اصلی درمان، همچنان جراحی و استفاده از بریس می‌باشد. با این حال پیشنهاد ما این است که به درمان خودسرانه مثل انجام ورزش و صرف استفاده از بریس اکتفا نکنید و در مورد درمان حتماً با یک پزشک متخصص مشورت نمایید.
رادیوگرافی اسکولیوز در همدان
رادیوگرافی در کنار سایر روش‌های تصویربرداری مثل MRI و سی تی اسکن، یکی از روش‌های تشخیص اسکولیوز و سایر مشکلات ستون فقرات و مهره‌ها است.
کلینینک رادیولوژی رستا یکی از مراکز مجهز رادیولوژی و سونوگرافی در همدان است که اقدام به ارائه طیف گسترده‌ای از خدمات مثل رادیولوژی دیجیتال، رنگی و تخصصی، رادیوگرافی ستون فقرات، عکسبرداری از دستگاه گوارش، کلیه و مجاری ادراری و …، و همچنین انواع سونوگرافی ساده، رنگی و داپلر می‌کند.
برای مراجعه و انجام آزمایش‌های خود، می‌توانید با شماره‌های زیر تماس حاصل فرمایید.
بیشتر بخوانید:
کیفوز یا گوژپشتی | علل، روش تشخیص و درمان آن
