پانکراس یا لوزالمعده یکی از اعضای داخلی شکم است که وظایف مهمی مانند ترشح هورمون انسولین برای تنظیم قند خون را برعهده دارد.
البته بخش برونریز آن نیز با ترشح آنزیمهای مختلف، به روند هضم غذا کمک میکند.
طبق آناتومی بدن، پانکراس با طول حدود 15 سانتیمتر در پشت معده و در بخش عقبی حفره شکمی قرار گرفته است.
بروز هرگونه اختلال در عملکرد این ارگان منجر به بروز علائمی مانند احساس درد در قسمت بالایی شکم، سوءهاضمه و نفخ شکم، کماشتهایی، حالت تهوع و استفراغ، زردی پوست و چشمها و دفع مدفوع چرب و بدبو میشود.
معمولاً در این شرایط پزشک برای تشخیص دقیقتر، علاوهبر آزمایش خون، دستور انجام سونوگرافی پانکراس نیز میدهد.
چراکه یک تست غیرتهاجمی و بدون درد است که به کمک امواج صوتی با فرکانس بالا تصاویر مناسبی از اندازه و بافت پانکراس برای تمایز میان انواع بیماریهای آن مانند سرطان پانکراس، پانکراتیت حاد یا التهاب پانکراس، کیست کاذب پانکراس، تومور سلولهای جزیرهای پانکراس و افزایش بیدلیل سایز پانکراس، ارائه میدهد.
در ادامه این مطلب به جزئیات بیشتری از سونوگرافی پانکراس اشاره خواهیم کرد.
سونوگرافی پانکراس در همدان در کلینیک سونوگرافی رستا انجام میشود. برای نوبتگیری لطفاً با شماره تلفن 09300884043 تماس بگیرید. آدرس صفحهی اینستاگرام ما: rastaclinic.hamedan@
کاربرد رایج سونوگرافی پانکراس
در واقع سونوگرافی پانکراس نوعی سونوگرافی شکمی است که در طی آن تصاویری از پانکراس و ساختارهای اطراف آن مانند کبد، کیسه صفرا و مجاری صفراوی، لولههایی که مایعات گوارشی را به روده کوچک میبرند و غیره حاصل میشود.
در حین انجام سونوگرافی، ممکن است رادیولوژیست متوجه اتساع یا گشادشدن مجرای صفراوی شود که ممکن است نشاندهنده انسداد در شرایط پانکراتیت حاد باشد.
در صورت ردیابی تومور، به کمک سونوگرافی پانکراس امکان تعیین سایز و محل آن وجود دارد.
ممکن است در این حین، سونوگرافی داپلر نیز بخشی از معاینه سونوگرافی پانکراس باشد. در واقع سونوگرافی داپلر یک تکنیک سونوگرافی ویژه است که وضعیت حرکت مواد را در بدن ارزیابی میکند.
این مسئله به پزشک اجازه میدهد تا روند جریان خون در شریانها و سیاهرگهای پانکراس را ارزیابی کند.
گاهی تغییر سایز پانکراس یا نارسایی آن بهدلیل انسداد عروق آن است.
در مواردی پزشک ممکن است درخواست سونوگرافی اندوسکوپی (ES) از پانکراس بدهد.
این نوع سونوگرافی پانکراس نقش مهمی در تشخیص نوع تومور و درجهبندی سرطان پانکراس دارد.
همچنین ممکن است در حین جراحی لاپاروسکوپی برای مشاهده بهتر ضایعات بدخیم پانکراس از آن استفاده شود. معمولاً پزشک شما میتواند سنگهای صفراوی یا علائم پانکراتیت مزمن مانند آسیب به بافت پانکراس را با این آزمایش تشخیص دهد.
ازآنجاییکه برای انجام سونوگرافی پانکراس نیازی به تزریق مواد حاجب یا استفاده از اشعه ایکس نیست، روش ایمنتری نسبت به سیتی اسکن یا ام آر آی پانکراس محسوب میشود.
البته چون این روشهای تصویربرداری تصاویر دقیقتری ارائه میدهند، مطمئناً در صورت مشاهده ضایعات یا التهاب بدخیم در سونوگرافی باید برای انجام آنها اقدام کرد.
آمادگی برای انجام سونوگرافی پانکراس
در روز انجام آزمایش لباس راحت و گشاد بپوشید.
ممکن است لازم باشد تمام لباسها و جواهرات در ناحیه مورد بررسی را خارج کنید. برخی از مراکز سونوگرافی تاکید دارند که بهتر است بیمار لباسهای خود را دربیاورد و گانِ بیمارستانی بپوشد.
ازآنجاییکه وجود نفخ یا گاز روده میتواند در ارزیابی نهایی سونوگرافی پانکراس اختلال ایجاد کند، بهتر است شب قبل از آزمایش یک وعده غذایی بدون چربی بخورید و سپس از خوردن غذا و نوشیدنی به مدت 8 ساعت خودداری کنید.
در واقع باید در روز انجام سونوگرافی پانکراس ناشتا باشید. البته امکان خوردن داروهای روتین خود را با کمی آب دارید.
سعی کنید روز قبل از سونوگرافی پانکراس از مصرف نوشابههای گازدار یا حاوی کافئین، سیگار کشیدن و مصرف الکل اجتناب کنید.
داشتن یک رژیم غذایی ملایم و بدون چربی و قند زیاد عالی است.
در روز آزمایش آدامس نجوید زیرا ممکن است باعث افزایش گاز روده شود.
نحوه انجام سونوگرافی
برای انجام این عمل به پشت دراز خواهید کشید. یک ژل شفاف روی شکم شما پخش میشود و یک دستگاه کوچک به نام مبدل در سراسر ناحیه شکم تا قفسه سینه حرکت میکند.
مبدل، امواج صوتی ایجاد میکند که در هنگام برخورد با چیزی جامد مانند اندام یا تومور، بازتاب مییابد. یک کامپیوتر این پژواکها را به تصویر متحرک تبدیل میکند. جالب است بدانید که سونوگرافی داپلر نیز با همان مبدل انجام میشود.
ممکن است در حین انجام سونوگرافی، رادیولوژیست از شما بخواهد که تکنیکهای تنفسی خاصی را انجام دهید یا برای دریافت تصاویر بهتر روی شکم بخوابید یا بایستید.
معمولاً مبدل دستگاه با فشار دست رادیولوژیست روی شکم شما حرکت میکند. اگر در این حین احساس درد شدیدی کردید، حتما اطلاع بدهید.
پس از تکمیل تصویربرداری، تکنسین ژل شفاف اولتراسوند را از روی پوست شما پاک میکند. هر قسمتی که باقی بماند به سرعت خشک می شود.
ژل اولتراسوند معمولاً لباس را لکهدار نمیکند یا باعث تغییر رنگ آن نمیشود. رادیولوژیست طبق تصاویر مشاهده شده یک گزارش تهیه و آن را برای پزشک معالج ارسال میکند.
بهتر است بدانید که نحوه انجام سونوگرافی اندوسکوپی از پانکراس کمی متفاوت است. در طی آن رادیولوژیست یا پزشک ابتدا یک بیحسکننده موضعی برای بیحس کردن گلو و یک آرامبخش برای کاهش استرس شما تجویز میکند. سپس یک لوله نازک و انعطافپذیر (اندوسکوپ) را از طریق گلو در داخل شکم شما قرار میدهد.
پروب دستگاه اولتراسوند که در انتهای لوله قرار دارد، با تولید امواج صوتی و دریافت انعکاس آنها، تصاویری از پانکراس و بافتهای مجاور در مانیتور مقابل تولید میکند. امکان نمونهبرداری از بافت پانکراس حین انجام این روش وجود دارد.
قابل ذکر است که اسکن اندوسکوپی برای بررسی سرطان لوزالمعده خطراتی از جمله عفونت، خونریزی و التهاب پانکراس (پانکراتیت) را دارد. مطمئناً پزشک قبل از انجام آن خطرات را گوشزد خواهد کرد.
بههمیندلیل، معمولاً ابتدا سونوگرافی پانکراس انجام میشود و در صورت مشکوک شدن پزشک به مشکلات حادتر دستور انجام سونوگرافی اندوسکوپی یا سایر روشهای تصویربرداری مانند ام آر آی را میدهد.
آیا انجام سونوگرافی پانکراس با خطراتی همراه است؟
اکثر معاینات سونوگرافی بدون درد، سریع و بهراحتی قابل تحمل هستند. بنابراین نباید برای انجام سونگرافی پانکراس نگران خطرات یا عوارض جانبی خاصی باشید.
پس از معاینه اولتراسوند، میتوانید بلافاصله فعالیتهای عادی خود را از سر بگیرید. فقط ممکن است در اثر فشار دست رادیولوژیست، درد جزئی در ناحیه شکم احساس کنید که در طی مدت کوتاهی از بین میرود.
سخن آخر
بنابراین سونوگرافی پانکراس یک تکنیک اولیه عالی برای بررسی شکل، سایز و مشکلات احتمالی بافت پانکراس مانند ضایعات توموری، کیست، التهاب و غیره است.
پیشنهاد میکنیم برای دریافت نتایج دقیق و تفسیر صحیح از مشکل خود، حتما به یک مرکز تصویربرداری معتبر و مجهز مراجعه کنید. تشخیص دیرهنگام نارسایی پانکراس به دلایل مختلف میتواند باعث بروز مشکلات جدیتر شود.
سونوگرافی پانکراس در همدان را آقای دکتر افشین یزدی در کلینیک سونوگرافی رستا انجام میدهند. لطفاً با شماره تلفن 09300884043 در تماس باشید و یا به صفحه اینستاگرام ما به آدرس rastaclinic.hamedan@ مراجعه نمایید.