سونوگرافی کالر داپلر چیست؟
سونوگرافی کالر داپلر (Color Doppler Ultrasound) یا سونوگرافی داپلر رنگی یکی از پرکاربردترین روش‌های سونوگرافی است که معمولاً برای بررسی جریان خون در عروق نواحی مختلف بدن مانند شکم، بازوها، پاها، گردن، کبد، کلیه و مغز انجام می‌شود.
در واقع سونوگرافی کالر داپلر با اندازه‌گیری امواج صوتی که از اجسام متحرک مانند گلبول‌های قرمز منعکس می‌شوند، تصاویر مناسبی از سرعت و جهت جریان خون در رگ‌ها ارائه می‌دهد. دقیقاً طبق نظریه علمی که اثر داپلر نامیده می‌شود.
با وجود چنین تکنیک دقیقی، پزشکان بدون استفاده از اشعه ایکس یا تزریق ماده حاجب می‌توانند ببینند که در داخل بدن شما چه می‌گذرد؟ و آیا جریان خون در نواحی از بدن کُند یا متوقف شده است یا خیر.
از سونوگرافی کالر داپلر برای بررسی وضعیت اضطراری جنین در بارداری‌های پرخطر نیز استفاده می‌شود. زیرا در صورت انسداد عروق خونی جفت، احتمال عدم خون‌رسانی و نرسیدن اکسیژن و مواد مغذی کافی به بافت‌های جنین وجود دارد. این مسئله روی روند رشد طبیعی جنین موثر است.
آنچه در این مقاله خواهید خواند:
- برای تشخیص چه مشکلاتی از سونوگرافی کالر داپلر استفاده می‌شود؟
- آمادگی پیش از انجام سونوگرافی کالر داپلر
- نحوه انجام سونوگرافی کالر داپلر
- انواع سونوگرافی کالر داپلر
- تفاوت و مزایای سونوگرافی کالر داپلر نسبت به سونوگرافی معمولی
- خطرات و عوارض احتمالی سونوگرافی کالر داپلر
انواع سونوگرافی کالر داپلر در همدان توسط آقای دکتر افشین یزدی در کلینیک سونوگرافی رستا انجام می‌شود. برای اطلاعات بیشتر و تعیین نوبت لطفاً با شماره تلفن 09300884043 در تماس باشید و یا به صفحه اینستاگرام ما به آدرس rastaclinic.hamedan@ مراجعه نمایید.
برای تشخیص چه مشکلاتی از سونوگرافی داپلر رنگی استفاده می‌شود؟
اصولاً این تکنیک در موارد زیر کاربرد دارد:
• بررسی روند ترمیم یک رگ خونی پس از تجزیه‌و‌تحلیل و درمان آن
• ردیابی دلیل تورم و ضعف در شریان‌ها و وریدها
• اندازه‌گیری پلاک‌های تجمع‌یافته در دیواره عروق و بررسی دلایل ایجاد آن‌ها
• شناسایی لخته خون در عروق یا بافت
• شناسایی بیرون‌زدگی رگ یا آنوریسم به‌خصوص در شرایط آنوریسم آئورت شکمی
• ارزیابی علل و نحوه درمان رگ‌های واریسی
• شناسایی مشکلی که باعث ایجاد اختلال در خون‌رسانی پا، گردن، بازو و سر شده است.
• نارسایی وریدی، شرایطی که در آن سیاهرگ‌ها در ارسال خون به قلب مشکل دارند.
• بررسی مشکلات جریان خون در کبد، لوزالمعده، طحال و کلیه و همچنین تشخیص تومورها
درصورتی‌که پزشک در طی سونوگرافی‌های معمولی بارداری متوجه هرگونه ناهنجاری شود، دستور انجام سونوگرافی داپلر رنگی را می‌دهد. به‌خصوص اگر فاکتورهای خطر زیر وجود داشته باشند:
• شاخص توده بدنی (BMI) خیلی پایین یا بالا مادر
• سیگار کشیدن مادر
• بارداری دوقلو یا بیشتر
• ابتلا مادر به شرایط خاص پزشکی مانند فشار خون بالا و دیابت
• سرعت رشد کم جنین
• تشخیص وجود آنتی‌بادی‌های رزوس (RH) در خون جنین
• داشتن سابقه سقط جنین یا تولد یک نوزاد کوچک
در این شرایط پزشک می‌تواند به شکل دقیق‌تری بررسی کند که محدودیت ایجاد شده در جریان خون جنین ناشی از انسداد رگ‌های خونی، کم‌خونی داسی‌شکل یا حساسیت RH است یا خیر. نوع خاصی از سونوگرافی داپلر به نام سونوگرافی داپلر ترانس کرانیال قابلیت ارزیابی خطر سکته مغزی در نوزادان مبتلا به کم‌خونی داس‌شکل را دارد.
نکاتی برای ایجاد آمادگی پیش از انجام سونوگرافی کالر داپلر
بهتر است هنگام مراجعه به مرکز سونوگرافی، یک لباس راحت و گشاد بپوشید و جواهرات و وسایل ارزشمند خود را در منزل بگذارید.
اگر قرار است که سونوگرافی داپلر رنگی برای بررسی مشکلاتی مانند ترومبوز ورید عمقی (DVT) پاها انجام شود، نیازی به انجام هیچ کار دیگری نخواهید داشت.
اما برای انجام سونوگرافی کالر داپلر شکم، پزشک ممکن است به شما بگوید که 6 تا 12 ساعت قبل از انجام آزمایش ناشتا باشید.
این مساله بدان معناست که شما نمی‌توانید در این مدت چیزی بخورید یا بنوشید. برای مصرف داروهای معمولی خود فقط می‌توانید مقدار کمی آب بنوشید.
برای زنانی که نیاز به انجام سونوگرافی داپلر رنگی لگن دارند، باید 1 ساعت قبل از معاینه تقریبا 700 میلی‌لیتر آب بنوشند. زیرا برای دریافت تصاویر بهتر باید مثانه پر باشد.
بهتر است از دو ساعت قبل، از مصرف سیگار یا محصولات حاوی نیکوتین خودداری شود. زیرا ماده نیکوتین باعث انقباض رگ‌های خونی می‌شود. در این شرایط ممکن است رادیولوژیست این وضعیت را به اشتباه به‌عنوان انقباض پاتولوژیک شناسایی کند.
مطلب مرتبط: سونوگرافی کالر داپلر بیضه
نحوه انجام سونوگرافی کالر داپلر
برای انجام این نوع سونوگرافی نیز از امواج صوتی با فرکانس بالا یا اولتراسوند استفاده می‌شود.
امواج تولیدشده توسط دستگاه پس از تابش به عروق بدن منعکس می‌شوند و نتایج حاصل‌شده به شکل تصاویر رنگی و متحرک از جریان خون در مانیتور برای رادیولوژیست قابل مشاهده هستند.
ابتدا پزشک از شما می‌خواهد که روی یک تخت دراز بکشید. سپس نوعی ژل توسط پزشک یا تکنسین روی ناحیه مورد نظر مالیده می‌شود. این ماده به انتقال بهتر امواج صوتی کمک می‌کند که در کسب نتایج دقیق‌تر موثر است.
در مرحله بعد یک دستگاه کوچک به نام مبدل، با فشار دست پزشک روی بدن شما حرکت می‌کند. در واقع امواج صوتی را به داخل بدن شما می‌فرستد.
امواج از سلول‌های خونی، اندام‌ها و سایر اعضای بدن شما منعکس می‌شوند و سپس به دستگاه باز می‌گردند. یک کامپیوتر تمام امواج صوتی را می‌گیرد و آن‌ها را به تصاویر متحرکی تبدیل می‌کند که می‌توانید به‌صورت زنده روی صفحه نمایش ببینید.
معمولاً اگر علائمی از لخته خون مشاهده شود، بیش از یک سونوگرافی کالر داپلر در طی چند روز انجام می‌شود تا پزشک روند رشد و ایجاد لخته‌های جدید را ردیابی کند.
انواع سونوگرافی کالر داپلر
اصولاً برحسب ناحیه مورد بررسی، انواع سونوگرافی داپلر رنگی وجود دارد. مواردی چون:
• کالر داپلر عروق محیطی (شریانی یا وریدی)
• کالر داپلر اندامی (اندام فوقانی یا تحتانی)
• کالر داپلر کلیه‌ها و رگ‌های خونی آن‌ها (به‌خصوص در بیماران مبتلا به فشار خون بالا)
• کالر داپلر گردن برای بررسی بیماری انسداد کاروتید
• کالر داپلر اسکروتوم
• کالر داپلر آلت تناسلی
• کالر داپلر کبد
از انواع سونوگرافی داپلر رنگی مختص دوران بارداری می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• کالر داپلر شریان‌های رحمی
• کالر داپلر شریان‌ها و وریدهای بند ناف
• کالر داپلر شریان مغزی میانی
• کالر داپلر مجرای ونوسوس
تفاوت و مزایای سونوگرافی کالر داپلر نسبت به سونوگرافی معمولی
اصلی‌ترین تفاوت بین سونوگرافی کالر داپلر و سونوگرافی معمولی در نتیجه نهایی است. سونوگرافی معمولی فقط از اندام‌ها عکس دوبعدی می‌گیرد و نمی‌تواند جریان خون را در عروق دنبال کند.
درحالی‌که با استفاده از سونوگرافی داپلر رنگی، رادیولوژیست می‌تواند سرعت و جهت جریان خون را برای تشخیص لخته خون یا انسداد عروق ارزیابی کند. به‌همین‌دلیل، از مزایای سونوگرافی کالر داپلر می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
• به‌دلیل دقت عمل بالای آن گاهی به‌عنوان سونوگرافی قلب یاد می‌شود.
• نوع رنگ ایجاد شده در تصاویر این نوع سونوگرافی، به تشخیص وضعیت جریان خون کمک می‌کند.
• اگر لکه‌های رنگی خیلی پررنگ نباشند، پزشک می‌تواند پیش از پیشرفت بیماری اقدام کند.
• یکی دیگر از مزایای بزرگ این تکنیک، نمایش بصری دقیق و واضح رنگ‌ها بر روی صفحه نمایش دستگاه است که با هیچ تکنیک سونوگرافی دیگری امکان‌پذیر نیست.
خطرات و عوارض احتمالی سونوگرافی کالر داپلر
این روش مانند سایر روش‌های سونوگرافی بدون درد و کاملاً ایمن است. زیرا امواج صوتی با فرکانس بالا خطری برای تغییر ژنتیکی سلول‌های بدن ندارند.
در شرایط بارداری نیز هیچ خطری مادر و جنین را تهدید نمی‌کند.
اگرچه کمی پرهزینه است، اما کمک می‌کند تا خیلی سریع وضعیت بیمار تشخیص و جان او نجات داده شود. مطمئنا انجام به‌موقع آن باعث کاهش عوارض بارداری‌های پرخطر می‌شود.
سخن آخر در زمینه سونوگرافی کالر داپلر در همدان
بنابراین، سونوگرافی داپلر رنگی قابلیت‌های ویژه‌ای برای بررسی دقیق‌تر ساختار عروق و سرعت و جهت جریان خون در آن‌ها دارد. احتمالا پزشک در صورت مشکوک شدن به نازکی یا انسداد رگ‌های خونی انجام آن را توصیه می‌کند. این فرصت حیاتی را به تاخیر نیاندازید!
انواع سونوگرافی کالر داپلر در همدان توسط آقای دکتر افشین یزدی در کلینیک سونوگرافی رستا انجام می‌شود. برای اطلاعات بیشتر و تعیین نوبت لطفاً با شماره تلفن 09300884043 در تماس باشید و یا به صفحه اینستاگرام ما به آدرس rastaclinic.hamedan@ مراجعه نمایید.
برای نوشتن این مطلب از این منابع استفاده شده است:
