سونوگرافی کبد و آنچه که درباره کبد چرب باید بدانید

زندگی شهرنشینی همراه با رفاه و آسایش بیشتر، بیماری‌های خاصی را با خود به ارمغان آورده است. «دیابت» و «کبد چرب» دو بیماری معروفی هستند که بیشتر از اینکه عوامل ژنتیکی یا باکتری و ویروس‌ها در آنها دخیل باشند، ناشی از سبک زندگی بی‌تحرک و نوع تغذیه افراد هستند. برای تشخیص کبد چرب و سایر نارسایی‌های کبدی، سونوگرافی کبد یکی از بهترین راه‌های تشخیص است که منجر به درمان به موقع این بیماری‌ها خواهد شد.

قبل از اینکه به کاربرد سونوگرافی کبد و نحوه انجام آن بپردازیم، بهتر است با این اندام حیاتی بدن و انواع اختلالات و بیماری‌های آن آشنا شویم.

کبد؛ انبار هوشمند بدن

بزرگترین غده بدن، کبد (جگر) Liver است که هم در سوخت و ساز و عملیات گوارش نقش مهمی دارد و هم در سم‌زدایی. این انبار هوشمند که با سایر ارگان‌های بدن در ارتباط است، در بسیاری از فعالیت‌های حیاتی نقش مهمی دارد. از سوخت و ساز غذا و داروها و شرکت در خونسازی گرفته تا فراهم کردن سریع انرژی و ذخیره‌سازی مولکول‌های مهم برای مواقع ضروری. از تنظیم سطح گلوکز خون تا تجزیه و تغییر سموم.

فعالیت‌های مختلف کبد، آن را به عضوی بدون جایگزین تبدیل کرده است؛ به طوری که هیچ دستگاه یا اندام مصنوعی تاکنون ساخته نشده است که قادر به تقلید همه وظایف کبد باشد.

با اینکه کبد تنها اندام داخلی بدن است که قدرت باززایی طبیعی بافت‌های از دست رفته را دارد و یک چهارم کبد سالم می‌تواند خود را بازسازی کند، اما بی‌توجهی به آن، به دلیل اینکه علائم اختلال دیر ظاهر می‌شود، ممکن است منجر به صدمات جبران‌ناپذیری شود.

بیماری‌ها و نارسایی کبد

از بیماری‌های کبد می‌توان به یرقان، هپاتیت، کبد چرب، سیروز، سرطان، بزرگ شدگی کبد و طحال اشاره کرد.

آزمایش خون، اولین قدم برای تشخیص بسیاری از بیماری‌های کبد است. اما برای تعیین وسعت بیماری، نیاز به سونوگرافی کبد خواهد بود زیرا سونوگرافی اطلاعات زیادی در اختیار پزشک قرار می‌دهد. سونوگرافی کبد و کیسه صفرا، برای بررسی کبد چرب و وجود سنگ در کیسه صفرا و مجاری صفراوی بسیار کاربردی و مهم است.

درجه‌بندی کبد چرب در سونوگرافی

کبد چرب؛ بیماری خاموش قرن 21 که این روزها در کمین بسیاری از افراد جوامع است، به دو نوع الکلی (در اثر مصرف بی‌رویه الکل) و غیرالکلی (به دلیل سبک زندگی پرخطر، چاقی، تغذیه نامناسب و کم‌تحرکی) دسته‌بندی می‌شود. این بیماری به دلیل تجمع بیش از اندازه چربی در سلول‌های کبد ایجاد می‌گردد.

کبد چرب دارای 4 گرید یا درجه مختلف است که با سونوگرافی کبد می‌توان آنها را تشخیص داد و درمان مناسب را برای هر یک برگزید.

• گرید 1 (کبد چرب ساده): تجمع چربی مازاد خون در سلولهای کبدی که معمولا بدون علامت است و ممکن است به طور اتفاقی در آزمایش خون، تشخیص داده شود.
• گرید 2 (NASH):  سلول‌های کبد در اثر پیشرفت بیماری دچار التهاب  می‌شوند.
• گرید 3 (فیبروز): با پیشرفت بیماری، التهاب کبد بیشتر شده و بخشی از بافت کبد را فرا می‌گیرد. اما هنوز بخشی از کبد به وظایف خود عمل می‌کند.
• گرید 4 (سیروز): بافت اسکار در کبد گسترش یافته و کبد پر از توده می‌شود. سیروز به آرامی پیشرفت کرده و منجر به از کارافتادگی کلی کبد می‌شود.

از آنجایی که این بیماری سیر پیش‌رونده دارد می‌تواند در مراحله اولیه بدون علامت ظاهری باشد و با پیشرفت بیماری و درگیری بیشتر کبد، علائمی مانند احساس ضعف، خستگی، درد سمت راست بالای شکم، تهوع، بی‌اشتهایی و کاهش وزن بروز کند. در ۳۰ درصد موارد افراد مبتلا به کبد چرب دچار التهاب در بافت کبد شده و ۱۵ درصد از این افراد دچار سیروز کبدی می‌شوند.

با انجام به موقع سونوگرافی کبد می‌توان در مراحل اولیه بیماری آن را تشخیص داده و با افزایش تحرک و ورزش و نیز اصلاح تغذیه خود، از پیشروی بیماری جلوگیری کرد.

سونوگرافی کبد چه کمکی می‌کند؟

برای بررسی وضعیت کبد و اندام‌های مرتبط و نزدیک به آن مانند طحال و کیسه صفرا، معمولا سونوگرافی کبد و طحال و کیسه صفرا انجام می‌شود. با این روش تشخیص، اختلالات مختلفی مورد بررسی قرار می‌گیرند، از جمله:

• بررسی علت دردهای شکمی
• مشاهده و بررسی آسیب به کبد یا طحال در اثر تصادف
• وجود سنگ صفرا و مجاری صفراوی
• بررسی ابتلا به سرطان کبد، هپاتیت و سیروز
• بررسی بزرگی و تورم غیرعادی شکم
• در صورت مشاهده موارد غیرعادی در  آزمایش خون مربوط به کبد
• مشاهده تومور، عفونت یا کیست کبد
• کمک به پزشکان برای پی بردن به روند درمان بیماری‌های کبدی
• بیوپسی یا نمونه‌برداری از کبد تحت هدایت سونوگرافی

مراحل انجام سونوگرافی کبد و طحال

1. طبق نظر سونولوژیست، به پشت یا پهلو بر روی تخت دراز بکشید.
2. متخصص سونوگرافی پوست را در ناحیه کبد به ژل مخصوص آغشته می‌کند.
3. با استفاده از پروب، امواج اولتراسوند به بافت کبد منتقل شده و تصاویر سونوگرافی بر روی صفحه نمایش دریافت می‌شود.
4. ممکن است از شما بخواهند نفس عمیق کشیده و آن را برای چند ثانیه حبس نمائید تا تصاویر بهتری حاصل شود.

آمادگی برای انجام سونوگرافی کبد

• تمام نتایج آزمایش و سونوگرافی‌های قبلی (مرتبط به کبد) را به همراه داشته باشید.
• برای سونوگرافی کبد ناشتا بودن به مدت حداقل 4 ساعت توصیه می‌شود.
• اگر باردار یا در دوران شیردهی فرزند خود هستید، حتما پزشک را در جریان قرار دهید.

مضرات و خطرات سونوگرافی کبد

سونوگرافی کبد نیز مانند بسیاری از سونوگرافی‌های دیگر، بی‌خطر و بدون درد بوده و عموماً هیچ مشکلی برای فرد ایجاد نمی‌کند.

آیا ممکن است به بیماری کبدی دچار شوید؟

اگر جزو یکی از دسته‌های زیر هستید احتمال ابتلا به بیماری کبد چرب را باید همواره در نظر داشته باشید:

• اگر اضافه وزن دارید و چاق هستید. (به خصوص در ناحیه شکم)
• اگر دیابت نوع ۲ دارید.
• اگر بالای 50 سال سن دارید.
• اگر فشار خون بالا دارید.
• اگر الکل مصرف می‌کنید.
• اگر کلسترول خون بالا دارید.
• اگر در اثر سوء تغذیه یا عمل جراحی برای کاهش وزن، وزنتان را از دست داده‌اید.
• اگر شغلی دارید که برای انجام آن ساعت‌های طولانی پشت میز می‌نشینید.

اگر جزو گروه پرخطر هستید، از پزشک خود بخواهید یک آزمایش عملکرد کبد و آنزیم‌های کبدی و سونوگرافی کبد برایتان تجویز کند. سپس در وضعیت زندگی خود تجدید‌نظر کنید و برای پیشگیری و یا درمان اقدام کنید.

پیشگیری و درمان کبد چرب

در پیش گرفتن یک رژیم غذایی به دور از غذاهای چرب و مضر، همراه با تحرک روزانه کافی، می‌تواند تا حد زیادی به درمان این بیماری کمک کند.

برای پیشگیری از ابتلا و به عنوان بهترین روش درمانی در مراحل ابتدایی ابتلا به کبد چرب، توصیه می‌شود:

• رژیم غذائی سـالـم مثـل میوه ها، سبزیهای خام، غلات سبوسدار و چربی‌های مفید (روغن زیتون، کنجد) برای خود انتخاب کنید.
• ورزش و فعالیت بدنی منظم -به خصوص حداقل ۳۰ الـی ۶۰ دقیقه در روز پیاده‌روی- را در برنامه روزانه خود قرار دهید.
• از مصرف الکل جداً پرهیز نمائید.
• از منابع غذایی دارای پتاسیم (مثل موز، کشمش، آلو، بادام) بیشتر استفاده کنید.

در صورت ابتلا به این بیماری، پزشک در کنار موارد فوق ممکن است درمان دارویی را با توجه به شدت عارضه و گرید بیماری تجویز نماید.

در ویدئوی زیر می‌توانید روش انجام سونوگرافی کبد را مشاهده بفرمائید. این ویدیو به زبان انگلیسی است.

انجام سونوگرافی کبد و طحال در همدان

برای انجام سونوگرافی کبد و طحال در همدان می‌توانید با مراجعه به کلینیک سونوگرافی و رادیوگرافی دکتر افشین یزدی ؛ با اطمینان خاطر از تخصص ایشان، از تجهیزات مدرن کلینیک رستا بهره‌مند شوید.

برای اطلاع از هزینه سونوگرافی کبد با استفاده از دفترچه بیمه درمانی خود، با شماره تلفن مرکز تماس حاصل فرمائید.

لیست بیمه‌های طرف قرارداد کلینیک رستا را در اینجا ملاحظه فرمائید.

در کلینیک رستا، علاوه بر سونوگرافی کبد، انواع سونوگرافی کالرداپلر، سونوگرافی لگن و اجزای شکم، سونوگرافی داپلر عروق پا و واریس، سونوگرافی‌های بارداری، داپلر بیضه و واریکوسل، بیوفیزیکال و … نیز انجام می‌شود.