استفاده از سونوگرافی داپلر برای تشخیص واریس

شاید شما هم با شنیدن کلمه «واریس» تصویر رگ‌های برجسته و کبود روی پاهای خود یا پدر و مادرتان را به یاد بیاورید، اما خوب است بدانید واریس فقط مختص پاها نیست و در هر قسمت از بدن (مثلا بیضه‌ها، مری و …) که سیاهرگ وجود دارد، ممکن است ایجاد شود. گاهی حتی از نظر ظاهری و بالینی ممکن است علامتی وجود نداشته باشد اما سونوگرافی داپلر برای تشخیص واریس به کمک پزشکان آمده است تا به موقع درمان کنند.

واریس چیست؟

واریس (Varicose veins) به گشاد شدن سیاهرگ‌ها و یا تورم وریدها گفته می‌شود که بین 10 تا 20 درصد جمعیت جامعه به آن مبتلا هستند. علت ایجاد این بیماری شایع عروقی، به دلیل نوع عملکرد و ساختار سیاهرگهاست. سیاهرگ‌ها داری دریچه‌هایی به نام «دریچه‌های لانه کبوتری» هستند که به بازگشت تدریجی خون به سمت قلب، بدون نشت خون کمک می‌کنند. هنگامی‌که این دریچه‌ها ضعیف می‌شوند یا افتادگی پیدا می‌کنند، خون و مایعات در بخش‌های پایینی پا جمع می‌شوند و با فشار آوردن روی دیواره سیاهرگ‌ها باعث ایجاد سیاهرگ‌های واریسی بزرگ‌تر و کلفت‌تر می‌شوند.

وریدهای واریسی وریدهای گشاد شده‌ای هستند که می‌تواند آبی، قرمز یا گوشتی رنگ باشند. آنها بیشتر شبیه به طناب هستند و به نظر پیچیده و برآمده می‌آیند. واریس‌ها می‌توانند متورم باشند و از سطح پوست بالاتر بروند. آنها اغلب روی ران‌ها، پشت ساق پاها یا داخل پاها یافت می‌شوند. در دوران بارداری واریس می‌تواند در اطراف واژن و باسن تشکیل شوند.

رگ‌های عنکبوتی مانند وریدهای واریسی هستند ولی کوچک‌ترند و همچنین نسبت به وریدهای واریسی به سطح پوست نزدیک‌تر هستند. وریدهای عنکبوتی اغلب به رنگ قرمز یا آبی هستند و می‌توانند به شاخه‌های درخت و یا تارعنکبوتی با خطوط کوتاه و دندانه‌دار باشند. آنها را می‌توان روی پا و صورت یافت. وریدهای عنکبوتی می‌توانند یک منطقه‌ی بسیار کوچک یا بسیار بزرگ از پوست را پوشش دهند.

این بیماری با افزایش سن، فشار وزن ناشی از ایستادن یا بی‌حرکتی طولانی، عوامل ژنتیکی، بیماری‌های رگ‌های خونی، تجمع مایعات در بدن و بارداری بدتر می‌شود. از علائم آن، می‌توان به ورم کردن پاها، احساس درد، خستگی عضلانی، تغییر رنگ پوست یا حتی زخم‌های پوستی اشاره کرد.

اگر این اختلال در سیاهرگ‌های پا ایجاد شود، واریس پا و اگر در اندامی مانند بیضه ایجاد شود، واریس بیضه (واریکوسل) نامیده می‌شود.

چه موقع از سونوگرافی داپلر برای تشخیص واریس استفاده می‌شود؟

برای تشخیص واریس و شدت آن، ممکن است معاینات اولیه موفقیت‌آمیز نباشد، زیرا در بیشتر اوقات واریس، با درد یا علامت آزاردهنده دیگری همراه نمی‌باشد و علاوه بر آن ممکن است در سیاهرگ‌های عمقی بدن رخ دهد که در نتیجه از نظر ظاهری قابل مشاهده نباشد. در این صورت عدم درمان به موقع واریس، ايجاد زخم‌های واريس، ايجاد لخته در خون و خطر آمبولی ريه که بسيار خطرناک و حتي کشنده است را به دنبال خواهد داشت.

بنابراین فقط ظاهر نازیبای رگ‌های متورم واریسی که در پاها دیده می‌شود، نیست که تشخیص به موقع آن را الزامی می‌کند، بلکه حفظ سلامتی و پیشگیری از تبعات بعدی این بیماری، سیستم پزشکی را وادار به پیشرفت راه‌های تشخیصی نموده است. به همین دلیل امروزه از سونوگرافی داپلر برای تشخیص واریس جهت انتخاب درمان مناسب استفاده می‌شود.

در سونوگرافی ساده که برای دیدن اجزا و قسمت‌های مختلف بدن مورد استفاده قرار می‌گیرد، اختلالات مختلف مانند لخته خون قابل مشاهده است؛ اما برای تشخیص واریس و تعیین شدت آن، لازم است از کیفیت جریان خون مطلع شد. سونوگرافی داپلر برای تشخیص واریس، وضعیت جریان خون در سیاهرگ مبتلا را مورد بررسی قرار می‌دهد.

سونوگرافی داپلر چیست و چگونه انجام می‌شود؟

از سونوگرافی داپلر (Doppler) برای اندازه گیری جریان خون و فشار خون استفاده می‌شود. در طی این سونوگرافی از امواج صوتی با فرکانس بالا (اولتراسوند) استفاده می‌شود تا با گلبول‌های قرمز خون برخورد کنند و پس از بازگشت، آن را به صورت تصاویر سونوگرافی داپلر نشان دهند.

سونوگرافی داپلر، یک روش برای اندازه‌گیری جریان خون در شریان‌ها و سیاهرگها می‌باشد. در طی این سونوگرافی، جریان خون غیرطبیعی درون رگ‌های بدن شناخته می‌شود و لخته شدن خون، گردش خون ضعیف و  گرفتگی‌های ناشی از بیماری‌های مختلف مانند واریس را می‌توان تشخیص داد.

برای انجام این سونوگرافی بهتر است موارد زیر رعایت شود:

• حداقل دو ساعت قبل از انجام سونوگرافی داپلر، فرد باید از مصرف هر گونه مواد نیکوتین‌دار مانند سیگار، تنباکو، قلیان و … خودداری کند، زیرا نیکوتین سبب انقباض رگ‌های خونی شده و نتایج غلطی را ایجاد می‌کند.
• برای پیشگیری از ایجاد اختلال در نتایج، در روز آزمایش، بهتر است از همراه داشتن هر گونه مواد فلزی و جواهرآلات خودداری گردد.

در طی این سونوگرافی، متخصص رادیولوژی ژلی را به ناحیه‌ای از پوست که قرار است سونوگرافی بر روی آن انجام شود، می‌مالد و سپس دستگاهی که امواج اولتراسوند را تولید می‌کند بر روی ژل قرار می‌دهد. کارکرد این ژل آن است که مسیر عبور امواج صوتی را تسهیل کند.

چه عواملی ممکن است بر روی نتیجه سونوگرافی اثر بگذارد؟

• چاقی مفرط
• ضربان نامنظم قلب (آریتمی) و یا بیماری‌های قلبی که ممکن است بر روند جریان خون اثر بگذارد، حتی اگر عروق خونی طبیعی نشان داده شوند.
• سرد بودن دست و پاها هنگام انجام سونوگرافی داپلر ، زیرا سرد بودن این اندام‌ها در حین تست می‌تواند بر جریان خون رگ‌ها اثر بگذارد.
• داشتن زخم باز در منطقه‌ای که قرار است تحت سونوگرافی داپلر قرار گیرد.
• اگر فرد قبل از انجام سونوگرافی داپلر سیگار کشیده باشد (حدود دو ساعت قبل از انجام سونوگرافی داپلر).
• اگر فرد مبتلا به بیماری‌های قلبی عروقی باشد.

دیگر راه‌های تشخیص واریس

برای تشخیص واریس و دیگر انواع  نارسایی وریدی، علاوه بر معاینات بالینی، عمدتا از سونوگرافی داپلر وریدی، سونوگرافی داپلکس، آزمایش ترندلنبرگ، ونوگرافی و پلتیسموگرافی استفاده می شود. سپس با توجه به تشخیص قطعی بهترین روش درمانی انتخاب می‌گردد.

توصیه‌هایی برای پیشگیری از واریس

افراد مبتلا به واریس باید این بیماری را جدی بگیرند زیرا بیماری‌های واریسی همیشه به مرور زمان وخیم‌تر شده و به‌خودی‌خود بهبود نمی‌یابند. حتی زمانی که علائم بیماری واریس در ابتدا کم‌اهمیت به نظر برسند می‌تواند به سرعت تشدید شده و کیفیت زندگی روزمره شما را به شدت کاهش دهند. رگ‌های واریسی می‌توانند به بیماری‌های خطرناکی تبدیل شوند. همه رگ‌های واریسی چه دردناک باشند و چه دردی نداشته باشند، در گردش جریان خون اشکال ایجاد می‌کنند. اگر رگ‌های واریسی برای مدت طولانی تحت درمان قرار نگیرند، ممکن است در مراحل پیشرفته بیماری به ترومبوز یا زخم واریس تبدیل شوند که درمان آنها به مراتب دشوارتر است.

برای اینکه دچار درد، گرفتگی عضلات، سنگینی و بیقراری در پاها، ورم مچ پا و زخم‌های واریسی نشوید بهتر است این توصیه‌ها را جدی بگیرید:

• به تغذیه سالم رو بیاورید و سبک زندگی خود را اصلاح کنید.
• به طور منظم ورزش کنید و از عضلات و استخوان‌های خود مراقبت کنید.
• از ایستادن طولانی‌مدت خودداری کنید.
• به طور صحیح بنشینید و به مدت طولانی پایتان را روی پای دیگر نیندازید.
• وزن خود را متعادل نگه دارید.
• از مصرف قرص‌های ضدبارداری با استروژن بالا خودداری نمایید.
• از پوشیدن لباس‌های تنگ به مدت طولانی خودداری کنید.
• هر روز برای مدت کوتاهی، هنگام خواب پاهای خود را بالاتر از سطح بدن قرار دهید.
• برای از بین بردن واریس، از ماساژ رگ‌های واریسی خودداری کنید. این کار خطرناک است و ممکن است باعث حرکت لخته خون در رگ و آمبولی ریه شود.
• از جوراب ضد واریس مناسب استفاده کنید.
• در صورت خونریزی در منطقه رگ‌های واریسی، بلافاصله به پزشک مراجعه نمائید.

تشخیص واریس با سونوگرافی در همدان

کلینیک سونوگرافی و رادیولوژی رستا در شهر همدان، علاوه بر انجام انواع سونوگرافی مانند سونوگرافی بارداری، غربالگری، سونوی nt، سونوگرافی آنومالی، سونوگرافی بیوفیزیکال، سونوگرافی کلیه و مجاری ادراری، سونوگرافی پروستات و … مجهز به دستگاه‌های مدرن سونوگرافی داپلر برای تشخیص واریس است که همه روزه بعد از ظهرها آماده پذیرش و ارائه خدمات به بیماران محترم می‌باشد.