از سونوگرافی دوران بارداری چه می‌دانید و چه چیزهایی را باید بدانید؟

وقتی تصمیم به بارداری می‌گیرید، یکی از دغدغه‌های شما جمع‌آوری اطلاعات لازم درباره این مرحله از زندگی خود و فرزند آینده‌تان است. می‌خواهید بدانید در چکاپ ماهانه با چه مواردی روبرو خواهید شد و اگر پزشک برایتان سونوگرافی دوران بارداری تجویز کرده باشد، ممکن است نگران سلامتی کودک خود باشید و بخواهید درباره بی‌ضرر بودن سونوگرافی جنین مطالبی را جستجو کنید و بخوانید.

سونوگرافی‌های دوران حاملگی ممکن است چند بار انجام شود. اگر می‌خواهید بدانید چند سونوگرافی بارداری  و کدام نوع برایتان لازم است و یا بهترین زمان برای انجام آخرین سونوگرافی در هفته چندم بارداری است، با این مطلب همراه ما باشید تا اطلاعات مفیدی درباره موضوع مهم سونوگرافی دوران بارداری کسب کنید.

آنچه در این مقاله می‌خوانید:

• در سونوگرافی قبل از تولد از امواج صوتی و صفحه رایانه برای نشان دادن تصویری از کودک شما در داخل رحم استفاده می‌شود.
• سونوگرافی می‌تواند به پزشک کمک کند تا ببیند کودک شما چگونه رشد و نمو می‌کند.
• ممکن است پزشک از سونوگرافی استفاده کند تا ببینید آیا برای بررسی سلامت کودک شما باید آزمایشات دیگری نیز انجام شود.
• تعداد سونوگرافی در دوران بارداری چند تا است و هر یک به چه منظوری انجام می‌شود.
• سونوگرافی انواع مختلفی دارد و هنگامی که توسط یک متخصص ماهر انجام شود، برای شما و کودک شما بی‌خطر است.

سونوگرافی بارداری چیست؟

سونوگرافی بارداری (اولتراسوند) یک تست قبل از تولد نوزاد است که برای اکثر زنان باردار انجام می‌شود و در آن از امواج صوتی برای نشان‌دادن تصویری از کودک در رحم استفاده می‌شود. سونوگرافی به پزشک کمک می‌کند تا سلامت و رشد کودک شما را بررسی کند.

سونوگرافی در دوران بارداری در هفته‌های مختلف می‌تواند انجام شود و شما برای اولین بار می‌توانید کودک خود را ببینید! بسته به زمان انجام آن و وضعیت کودک، ممکن است بتوانید دست‌ها، پاها و سایر اعضای بدن او را ببینید. شاید بتوانید تشخیص دهید کودک شما پسر است یا دختر. اگر نمی‌خواهید از این موضوع مطلع شوید حتماً به سونولوژیست خود بگویید!

اکثر خانم‌ها در سه ماهه دوم بارداری در هفته 18 تا 20 بارداری سونوگرافی می‌کنند. برخی نیز قبل از هفته 14 بارداری سونوگرافی سه ماهه اول را برای اطمینان از طبیعی بودن وضعیت بارداری خود انجام می‌دهند. همچنین تعداد سونوگرافی و زمان انجام آن ممکن است برای زنانی که بیماری خاصی مانند دیابت، آسم و چاقی دارند متفاوت باشد.

دلایل انجام سونوگرافی در دوران بارداری چیست؟

پزشک شما به دلایل مختلف از سونوگرافی در دوران بارداری استفاده می‌کند، از جمله:

• برای تأیید و اطمینان از اینکه باردار هستید.
• برای بررسی سن و رشد جنین. این به پزشک کمک می‌کند تاریخ زایمان شما را با اطمینان بیشتری تعیین کند.
• برای بررسی ضربان قلب، میزان عضله، حرکت و رشد کلی کودک
• برای بررسی اینکه آیا دوقلو، سه قلو یا بیشتر باردار هستید.
• برای بررسی اینکه آیا کودک قبل از تولد در حالت مناسب برای زایمان قرار دارد یا نه.
• برای بررسی تخمدان و رحم مادر.

سونوگرافی در بارداری و غربالگری

پزشک همچنین از سونوگرافی‌های دوران بارداری برای غربالگری و سایر آزمایشات استفاده می‌کند. غربالگری به معنای این است که آیا کودک شما بیش از سایرین احتمال دارد که یک بیماری داشته باشد. این بدان معنا نیست که مطمئن شوید کودک شما به این بیماری مبتلا است یا خیر.

پزشک ممکن است از سونوگرافی استفاده کند:

• برای غربالگری نقایص مادرزادی، مانند spina bifida یا نقایص ستون فقرات. بعد از این سونوگرافی که سونو آنومالی نامیده می‌شود، ممکن است پزشک شما بخواهد آزمایشات بیشتری بنام آزمایش‌های تشخیصی انجام دهد تا مطمئن شود که آیا کودک شما نقص مادرزادی دارد یا خیر. نقایص مادرزادی، شکل یا عملکرد یک یا چند قسمت از بدن را تغییر می‌دهند. آنها می‌توانند در سلامتی کلی، در نحوه رشد بدن یا نحوه کارکرد بدن مشکل ایجاد کنند.
• برای کمک به سایر آزمایشات قبل از زایمان، مانند نمونه برداری از پرزهای جفتی (که CVS نیز نامیده می شود) یا آمنیوسنتز (آمنیو نیز نامیده می شود).  CVS زمانی است که سلولهای جفت برای آزمایش برداشته می‌شوند. جفت بافتی است که مواد مغذی کودک شما را تأمین می کند. آمنیو آزمایشی است که در آن مایعات و سلول‌های آمنیوتیک از کیسه اطراف کودک شما گرفته می‌شود.
• برای بررسی عوارض بارداری، از جمله حاملگی خارج رحمی، حاملگی مولار و سقط جنین.

آیا سونوگرافی انواع مختلفی دارد؟

بله. نوعی که انجام می‌دهید بستگی به این دارد که پزشک شما چه چیزی را می‌خواهد بررسی کند و در هفته چندم بارداری هستید. در همه انواع سونوگرافی‌ها از دوربین کوچکی به نام «پروب» و امواج صوتی برای ایجاد تصاویر کودک شما در رایانه استفاده می‌شود. متداول‌ترین انواع سونوگرافی عبارتند از:

• سونوگرافی از طریق شکم: هنگامی که در مورد سونوگرافی در دوران بارداری می‌شنوید، به احتمال زیاد از این نوع است. به پشت روی تخت دراز می‌کشید و سونولوژیست، شکم شما را با یک لایه نازک ژل می‌پوشاند. این ژل به حرکت امواج صوتی کمک می‌کند تا تصویر بهتری ایجاد شود. سپس پروب را  روی شکم شما حرکت می‌دهد. شاید لازم باشد حدود 2 ساعت قبل از انجام سونوگرافی چندین لیوان آب بنوشید تا در طول آزمایش مثانه پر داشته باشید. مثانه پر به حرکت امواج صوتی کمک می‌کند تا تصویر بهتر و باکیفیت‌تری به دست آید. سونوگرافی بدون درد است، اما داشتن مثانه پر ممکن است ناراحت‌کننده باشد.
• سونوگرافی واژینال.: این نوع سونوگرافی از طریق واژن (کانال زایمان) انجام می‌شود. به پشت روی تخت دراز کشیده‌ و پاهای خود را در رکاب قرار می‌دهید. یک مبدل نازک مانند یک عصا را به داخل واژن شما منتقل می‌کنند. ممکن است مقداری فشار از مبدل احساس کنید، اما نباید درد ایجاد کند. مثانه شما باید خالی یا فقط تا حدی پر باشد.

چند سونوگرافی در دوران بارداری مجاز است؟

اگر همه چیز به صورت طبیعی پیش برود، معمولا انجام دو مرحله سونوگرافی در دوران بارداری برای اکثر خانم‌ها کافی است اما امروزه به دلیل تغییراتی که در سبک زندگی شهرنشینی رخ داده و احتمال بروز ناهنجاری‌های ژنتیکی بالاتر از گذشته است، دو سونوگرافی دیگر نیز به مراقبت‌های دوران حاملکی اضافه شده است.

1- تشخیص ساک حاملگی

اولین سونوگرافی بارداری بین هفته ششم تا هشتم، که خانم‌ها معمولا با به تعویق افتادن عادت ماهیانه و انجام تست بارداری در منزل به حاملگی مشکوک می‌شوند تجویز می‌شود. در این سونوگرافی پس از تایید بارداری، موارد زیر مورد بررسی قرار می‌گیرد:

• آیا جنین داخل رحم قرار دارد یا حاملگی خارج از رحمی است؟
• سلامت قلب جنین بررسی می‌شود.
• چندقلویی بارداری تعیین می‌شود.
• سن جنین چقدر است و موعد تقریبی زایمان چه زمانی خواهد بود؟

2- سونوگرافی NT

سونوی nt به عنوان بخشی از غربالگری مرحله اول، در هفته‌های 11 تا 13 بارداری انجام می‌شود. در این سونوگرافی دوران بارداری موارد زیر بررسی می‌شود:

• اندازه‌گیری مایع پشت گردن جنین و بررسی ضخامت آن
• بررسی احتمال ابتلا به اختلال کروموزومی سندرم داون
• بررسی احتمال اختلال ژنتیکی تریزومی 18 (سندرم ادواردز)

3- سونوگرافی آنومالی

معمولا در سه ماهه دوم بارداری، بین هفته 16 تا 18 سونوگرافی آنومالی به عنوان بخشی از غربالگری دوم، انجام می‌شود. در این مرحله متخصص سونوگرافی، بدن جنین را برای یافتن هرگونه اختلال رشد و نقص ساختاری، به دقت بررسی می‌کند.

• بررسی دقیق ستون فقرات، قلب، شکم، صورت و سایر اندام‌های جنین و تطابق میزان رشد آنها با سن جنین
• بررسی وضعیت جفت و محل قرار گرفتن آن و کیفیت تبادلات بین مادر و جنین از طریق بندناف و مایع آمنیونی
• تعیین دقیق‌تر جنسیت جنین

بیشتر بخوانید: آنچه که درباره سونوگرافی آنومالی باید بدانید

4- سونوگرافی چهارم

در سه ماهه سوم بارداری، آخرین سونو انجام می‌شود تا پزشک و مادر، خیالشان بابت رشد طبیعی جنین راحت شود. این مرحله که به عنوان آخرین سونوگرافی دوران بارداری طی هفته‌های 28 تا  32 انجام می‌شود، موارد زیر مورد بررسی قرار می‌گیرد:

• اندازه‌گیری دور سر، قد استخوان ران و دور شکم
• تخمین وزن جنین
• بررسی میزان رشد اندام‌های مختلف به خصوص مغز جنین
• تصمیم درباره انجام زایمان طبیعی یا ضرورت سزارین

انجام سونوگرافی های تشخیصی بیشتر، برای موارد خاص

اگر بارداری، پرریسک تشخیص داده شود، آن هم به دلیل بیماری‌های زمینه‌ای یا چاقی بیش از حد مادر و یا وجود بیماری‌های ژنتیکی در خانواده والدین، انجام سونوگرافی دوران بارداری به تشخیص پزشک، ممکن است شامل چند مرحله اضافه‌تر باشد.

• سونوگرافی داپلر: از این نوع سونوگرافی برای بررسی جریان خون کودک در صورتی که رشد طبیعی نداشته باشد استفاده می‌شود. در این روش متخصص سونوگرافی از یک مبدل برای گوش دادن به ضربان قلب کودک شما و اندازه‌گیری جریان خون در بند‌ناف و برخی از رگ‌های خونی کودک شما استفاده می‌کند. در صورت ابتلا به بیماری Rh (ناسازگاری Rh خون مادر با جنین) ممکن است سونوگرافی داپلر برایتان تجویز شود. این یک بیماری خونی است که در صورت عدم درمان می‌تواند مشکلات جدی برای کودک شما ایجاد کند. سونوگرافی داپلر معمولاً در سه ماهه آخر انجام می‌شود، اما ممکن است توسط پزشک متخصص، زودتر نیز درخواست شود.

• سونوگرافی 3 بعدی و 4 بعدی: در سونوگرافی 3-D همزمان هزاران عکس از جنین گرفته می‌شود و یک تصویر 3 بعدی تقریبا واضح و کاملی از جنین به دست می‌آید. برخی از پزشکان از این نوع سونوگرافی استفاده می‌کنند تا مطمئن شوند اندام‌های کودک شما به طور طبیعی رشد می‌کنند یا نه. سونوی سه بعدی می‌تواند ناهنجاری‌های صورت نوزاد مانند لب شکری را به خوبی نشان دهد. همچنین ممکن است سونوگرافی 3-D برای بررسی مشکلات رحم شما تجویز شود. در سونوگرافی 4 بعدی نیز علاوه بر تصویر، فیلمی از حرکات جنین تهیه می‌شود.

• آزمایش پروفایل بیوفیزیکال: این آزمایش در اواخر دوران بارداری انجام می‌شود. در این آزمون سلامت کلی جنین و حرکات او مورد بررسی قرار می‌گیرد. در بارداری‌های پرخطر مانند داشتن سابقه سقط جنین در نیمۀ دوم بارداری، فشار خون بالا، دیابت، عدم رشد جنین در داخل رحم یا مواردی که زایمان به تأخیر افتاده است، پزشک ممکن است آزمایش پروفایل بیوفیزیکال تجویز کند. این آزمایش شامل سونوگرافی و تست بدون استرس است. در این سونوگرافی وضعیت تنفسی، ماهیچه‌ها و حرکت جنین بررسی و حجم مایع آمنیوتیک اندازه‌گیری می‌شود.

آیا سونوگرافی دوران بارداری خطری دارد؟

سونوگرافی هنگامی که توسط متخصص ماهر انجام شود برای شما و کودک شما بی‌خطر است. از آنجا که سونوگرافی به جای اشعه از امواج صوتی استفاده می‌کند، از اشعه ایکس ایمن‌تر است. متخصصین بیش از 30 سال از سونوگرافی استفاده کرده‌اند و هیچ مشکل خطرناکی پیدا نکرده‌اند. اما این بدان معنا نیست که برای تکمیل آلبوم دوران جنینی فرزندتان، خود و او را در معرض انجام سونوگرافی‌های بی‌مورد قرار دهید.

اگر بارداری شما طبیعی است، سونوگرافی برای ردیابی مشکلات و اطمینان از روند رشد جنین خوب است، اما نمی‌تواند همه مشکلات را پیدا کند. ممکن است برخی از نقایص مادرزادی را از دست بدهد. گاهی اوقات، یک سونوگرافی معمولی ممکن است نشان دهد که نقص مادرزادی وجود دارد در حالی که واقعا وجود نداشته باشد. برای همین در موارد خاص انجام سونوگرافی در کنار سایر آزمایش‌ها به تشخیص دقیق‌تر پزشک کمک می‌کند.

بعد از سونوگرافی چه اتفاقی می افتد؟

برای اکثر خانم ها، سونوگرافی نشان می‌دهد که کودک در حال رشد طبیعی است. اگر نتیجه سونوگرافی شما طبیعی است، فقط مطمئن شوید که معاینات قبل از تولد کودک خود را به موقع انجام می‌دهید.

گاهی اوقات، سونوگرافی ممکن است نشان دهد که مادر و جنین نیاز به مراقبت ویژه دارند. به عنوان مثال، اگر سونوگرافی دوران بارداری شما نشان دهد کودک دارای اسپینا بیفیدا (مهره شکاف‌دار یا بیرون‌زدگی نخاع) است، ممکن است قبل از تولد و در رحم، جنین تحت درمان و عمل جراحی قرار گیرد.

اگر سونوگرافی نشان دهد که وضعیت جنین بریچ است (با پا می‌خواهد به دنیا بیاید)، پزشک شما ممکن است سعی کند سر کودک را به سمت پایین بچرخاند.

یا ممکن است سونوگرافی نشان دهد که نیاز به  سزارین دارید. سزارین جراحی است که در آن کودک از طریق برشی که پزشک در شکم و رحم شما ایجاد کرده به دنیا می‌آید.

اینکه سونوگرافی دوران بارداری به چه دلیل انجام می‌شود و  چه چیزی را نشان می‌دهد، مهم است. اما از آن مهم‌تر انتخاب یک کلینیک یا مرکز معتبر و مجهز برای انجام سونوگرافی است. مهارت متخصص سونوگرافی در تهیه گزارش از آنچه بر روی مانیتور مشاهده می‌کند، عامل موفقیت پزشکان در تشخیص دقیق و به موقع ناهنجاری‌های جنین است.

منبع: marchofdimes

برای انجام انواع سونوگرافی دوران بارداری در همدان مانند (سونوگرافی داپلر بارداری، پروفایل بیوفیزیکال، سونوی آنومالی و NT و …) می‌توانید با اطمینان خاطر و با استفاده از دفترچه بیمه خود، به کلینیک رادیولوژی و سونوگرافی رستا مراجعه نمائید.